مدرسه سرمایه گذاری | آموزش بورس دوره سواد مالی مدیریت پول و امور مالی شخصی روش های سرمایه گذاری و مدیریت سرمایه صلاح الدین عشقی
حق تقدم یکی از سوالاتی است که خیلی زود برای کسانی که وارد بازار بورس شده اند پیش می آید، اینکه حق تقدم چیست؟ چگونه خرید و فروش می شود؟ چرا در سبد سهام ظاهر می شود؟ آیا باید فروخته شود یا نگهداری شود؟ همگی سوالاتی مهمی هستند که باید جوابی برای آنها داشته باشید.
حق تقدم در بورس
قبل از هر چیز این را بدانید حق تقدم با حرف «ح» بعد از نماد سهام مشخص می شود.
مثلا خودرو اسم یک نماد است اما وقتی حرف ح در انتهای آن اضافه می شود به خودروح تبدیل می شود.
خودروح بعنوان حق‌تقدم خودرو شناخته می شود.
به همین ترتیب هر نمادی که در انتهای آن حرف ح بیاید حق‌تقدم نامیده می شود: سیلامح، فولادح و …
حق تقدم ها زمانی به وجود می آیند که یک شرکت بورسی افزایش سرمایه بدهد.
وقتی که یک شرکت افزایش سرمایه می دهد به همان نسبت که افزایش سرمایه داده است می تواند تعداد سهام جدید در بازار منتشر کند.
مثلا فرض کنید شرکتی ۱۰۰۰ سهم دارد و ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه داده است در این حالت به تعداد ۱۰۰۰ سهم جدید دیگر از این شرکت، در بازار بورس انتشار می یابد.
به نظر شما این سهام جدید منتشر شده به چه کسی داده می شود؟
به نظر شما اولویت با چه کسانی است؟
طبیعی است که اولویت با کسانی است که قبلا سهامدار این شرکت بوده اند.
چهار روش برای افزایش سرمایه شرکت ها وجود دارد تنها در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهام جدیدی که به سهامداران تعلق می گیرد از نوع سهام حق‌تقدم خواهد بود.
سهامداران در صورت تمایل می توانند با واریز مبلغ قیمت اسمی سهم که معادل ۱۰۰ تومان است از حق‌تقدم استفاده کنند و آن را به سهام عادی تبدیل کنند.
روش مدیریت حق‌تقدم ها
حق‌تقدم هایی که در سبد سهام تان ظاهر دارید را به چند شیوه می توانید مدیریت کنید:
واریز مبلغ اسمی حق تقدم ها
شما می توانید به ازای هر حق تقدمی که دارید مبلغ ۱۰۰ تومان به حساب شرکت دارنده سهم واریز کنید.
اطلاعات و شماره حساب و زمان واریز حساب از طریق سامانه کدال اطلاع رسانی می شود.
در این حالت که مبلغ اسمی حق تقدم ها را پرداخت کرده اید بعد از یک پروسه تقریبا ۶ ماهه، سهام حق تقدم شما به سهام عادی تبدیل می شود و در سبد سهام تان این بار بدون حرف «ح» ظاهر خواهند شد.
برای اینکه تصمیم بگیرید که آیا این مبلغ اسمی را پرداخت کنید یا نه، ۲ ماه فرصت دارید و طی این دو ماه حق‌تقدم ها در سبد سهام شما موجود خواهند بود.
فروش حق تقدم ها
خیلی از افراد به دلایلی نمی خواهند خودشان را درگیر واریز مبلغ اسمی مربوط به حق تقدم کنند و چند ماه صبر کنند تا این حق‌تقدم ها به سهام عادی تبدیل شوند بنابراین این افراد در زمان مناسب می توانند حق‌تقدم های خود را در بازار بفروشند.
نحوه فروش حق تقدم ها همانند سهام عادی است و هیچ فرقی با آن ندارد تنها تفاوتی که دارد این است که اوراق حق‌تقدم از لحظه ای که در سبد سهام شما ظاهر می شود تنها دو ماه فرصت دارید تا آن را بفروش برسانید.
توجه داشته باشید که هرکسی در بازار بورس می تواند این حق‌تقدم ها را بخرد حتی خود شما هم می توانید حق تقدمهای دیگران را بخرید و در زمان دیگری بفروش برسانید.
فروش حق تقدم استفاده نشده از طریق شرکت
گاهی سهامداران در بازه زمانی ۶۰ روزه ای که برای تصمیم گیری در مورد حق‌تقدم ها دارند هیچ کاری نمی کنند یعنی نه مبلغ اسمی آن را به حساب شرکت واریز میکنند و نه آن را در بازار به فروش می رسانند به این نوع حق‌تقدم ها، حق تقدم های استفاده نشده می گویند.
در این حالت خود شرکت حق تقدمهای استفاده نشده را بفروش می رساند و وجه حاصل از آن را به حساب سهامدار واریز می کند.
این پروسه معمولا یک ماه زمان می برد.
معمولا این شیوه برخورد با سهام حق‌تقدم ها می تواند کمی ریسکی باشد چون سازوکار فروش و دسترسی به منابع مالی حاصل از آن تا حدودی از کنترل شما خارج است.
معمولا بعد از اتمام دوره ۶۰ روزه حق تقدم ها، با اعلام قبلی توسط شرکت مربوطه، یک روز برای فروش حق‌تقدم های استفاده نشده در بازار بورس اعلام می شود.
در این حالت خریداران می توانند با واریز مبلغ اسمی و قیمت هر حق‌تقدم آنها را خریداری کنند تا در زمان مشخص این حق تقدم ها به سهام عادی تبدیل شوند.
توجه داشته باشید که اگر در این روز خاص سهام حق‌تقدم استفاده نشده را خریداری کنید دیگر تا زمان تبدیل به سهام عادی حق فروش آنها را نخواهید داشت.
دامنه نوسان حق تقدم ها
دامنه نوسان حق تقدم ها در بازار بورس دو برابر دامنه نوسان سهام معمولی است.
در حال حاضر با توجه به اینکه دامنه نوسان سهام عادی مثبت و منفی ۵ درصد است پس دامنه نوسان حق‌تقدم ها مثبت و منفی ۱۰ درصد است.
این دامنه نوسان می تواند برای سهامداران تازه وارد به بازار بورس جذاب باشد اما دقت کنید که این بازه نوسان می تواند در ابتدا ریسک های زیادی بدنبال داشته باشد.
پس تا زمانی که در مورد حق‌تقدم ها و نحوه معامله گری آنها مهارت پیدا نکرده اید توصیه به ورود با سرمایه زیاد به این بازار نمی شود.
دامنه نوسان حق تقدم ها در بازار فرابورس به اندازه همان دامنه نوسان سهام عادی و برابر با مثبت و منفی پنج درصد است.
